در گفت‌وگو با معاون طرح و برنامه سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی به بررسی پروژه‌هایی پرداختیم که بناست امسال در ادامه سال‌های متمادی خدمت، توسط این سازمان به انجام برسد.
آنچه در ادامه می‌خوانید بخش‌هایی از گفت‌وگوی ما با مهندس «محمود غفاریان عصادست» است. این بخش‌ها ترسیم افقی از آینده جغرافیای حرم مطهر است.

پشت‌بام حرم مطهر حضرت رضا(ع) ساماندهی می‌شود
پشت‌بام رواق‌ها در اطراف گنبد منور حرم مطهر حضرت رضا(ع) در برخی بخش‌ها منظره مناسبی ندارد. طرح ساماندهی پشت‌بام اطراف گنبد منور حرم مطهر حضرت رضا(ع) با هدف سامان دادن به همین بخش‌ها اجرا می‌شود.
این طرح با هدف ارتقای حظّ بصری (بهره‌مندی بهتر و بیشتر چشمی) و پیش‌بینی مرمت و زیباسازی ابنیه موجود در اطراف گنبد منور حرم مطهر امام رضا(ع) به ویژه برای زیبایی در پخش برنامه‌های تلویزیونی و رسانه‌ای که تصاویری از نمای فوقانی گنبد منور رضوی در این برنامه‌ها پخش می‌شود در دست اجراست.
در این طرح حدود ۵ هزار مترمربع از فضا‌های بام اطراف گنبد منور حرم مطهر با اصلاح تأسیسات مورد نظر در دستور کار قرار دارد و امسال اجرای این طرح به پایان می‌رسد.
طرح نورپردازی جامع اطراف گنبد منور حرم مطهر رضوی هم با هدف ارتقای حظّ بصری (بهره‌مندی بهتر و بیشتر چشمی) و افزایش تلالؤ گنبد منور حرم مطهر در ساعات مختلف شبانه‌روز در دست اجراست.

امکان تشرف زائران به بام حرم مطهر
با هدف تسهیل و تسریع در تردد زائران به ویژه در ایام مناسبتی و خاص سال و با توجه به حضور انبوه زائران و کمبود فضای مسقف در مجموعه اماکن متبرکه، اجرای پروژه توسعه زیرسطحی محدوده بست شیخ بهایی و مسجد جامع گوهرشاد از سال۱۳۹۳ شمسی یعنی حدود هشت سال پیش آغاز و هم اکنون در دست اجراست و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال آینده یعنی تا اواخر سال۱۴۰۳ به بهره‌برداری برسد. این پروژه با زیربنایی حدود ۴۳ هزار مترمربع و در سه طبقه شامل فضا‌های زیارتی، فضا‌های خدماتی (۱۶۰ چشمه سرویس بهداشتی و ۲۰۰ چشمه محل وضو) و همچنین شامل برخی فضا‌های پیش‌بینی شده برای برخی از بهره‌برداری‌هایی است که در طرح‌های آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از ویژگی‌های این طرح، پیش‌بینی بهره‌مندی زائران از امکان تشرف به پشت‌بام این طرح برای زیارت است که بدین منظور فضایی حدود ۵ هزار مترمربع برای این موضوع پیش‌بینی شده است.

زیرگذر حرم مطهر اصلاح و بهسازی می‌شود
در این پروژه قرار است بار ترافیکی محدوده زیرگذر حرم مطهر اصلاح و در ادامه آن تابلو‌های اطلاع‌رسانی الکترونیکی در خیابان‌های اطراف حرم مطهر نصب شود تا زائران از وضعیت ترافیکی و تعداد جای پارک خودرو در پارکینگ‌های زیرگذر حرم مطهر مطلع شوند.
همچنین برای افزایش کیفیت و تهویه مناسب هوا در فضای زیرگذر و پارکینگ، طرح ساماندهی تهویه هوا و پیش‌بینی تأمین هوای مطبوع در این منطقه در حال اجراست. ضمناً اصلاح برخی از آرایه‌های هنری و معماری و موضوع تأمین روشنایی استاندارد نیز در این پروژه مورد توجه و اجرا قرار دارد.
ترمیم اِلمان‌های سازه‌ای زیرگذر و پارکینگ حرم مطهر رضوی هم در دستور کار سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی قرار دارد.
با توجه به گذشت حدود 30سال از ساخت زیرگذر حرم مطهر (از آغاز اجرای آن در دهه ۷۰ شمسی) برخی از اِلمان‌های این طرح شامل تیر و ستون بتنی به جهت فرسایش ناشی از آلودگی‌های زیرگذر و شست‌وشو‌های مکرر، نیازمند تعمیر و مرمت است. بدین منظور اجرای این پروژه در دستور کار قرار گرفت و پیش‌بینی می‌شود در سال جاری اجرای این پروژه به پایان برسد.

ساخت موزه مرکزی و جامع حرم مطهر رضوی
این پروژه با هدف تجمیع ساختمان موزه‌های موجود در حرم مطهر و آشنایی آسان‌تر زائران با ذخایر گرانبهای مرتبط با فرهنگ غنی رضوی و تأمین فضای مناسب برای نمایش آثار نفیس و ارزشمند موجود در خزانه آستان قدس رضوی و ایجاد کارگاه‌های مرمت آثار هنری مورد توجه قرار گرفته است. این پروژه امسال آغاز می‌شود و زمان پایان پروژه و همچنین طرح مطالعاتی مورد نظر در این زمینه نیز در حال بررسی کارشناسی قرار دارد. موزه مرکزی و جامع حرم مطهر رضوی در زمینی به مساحت 13هزار مترمربع در جنوب شرقی حرم مطهر ساخته خواهد شد.

اصلاح گیت‌های ورودی پیش از مبادی حرم مطهر
در این طرح که به اصطلاح «طرح گیت‌های گام به جلو» نامیده می‌شود، ارتقای زیبایی‌های بصری با تأمین سازه مناسب و تسهیل و تسریع در تردد زائران مورد توجه است که اجرای این طرح در سال۱۴۰۲ به پایان می‌رسد.
اصلاح و ساماندهی تابلو‌های اطلاع‌رسانی و راهنمای زائر هم در کنار این پروژه اجرا خواهد شد.
در این طرح اجرای ۲۶۸ تابلو اطلاع‌رسانی در مجموعه حرم مطهر به منظور هماهنگ‌سازی مبلمان ایجاد شده با معماری حرم مطهر و استفاده از الگوی یکسان برای بهره‌مندی زائران در دست اجراست و امسال به بهره‌برداری می‌رسد.

فضای عمومی برخی از صحن‌های حرم مطهر روشن‌تر خواهد شد
طرح تأمین روشنایی فضای عمومی برخی از صحن‌های حرم مطهر مانند صحن‌های کوثر، حضرت امام حسن مجتبی(ع)، مسجد گوهرشاد و بست‌های شیخ طوسی و شیخ حرعاملی در دست انجام است.

اصلاح پروژه نمای ضلع قبله در پشت ایوان حضرت ولی عصر(عج) در صحن پیامبر اعظم(ص)
در این پروژه، اصلاح نمای مورد نظر در مقیاس حدود ۵ هزار مترمربع در دست اجراست که در سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد.

طرح عرصه هم‌پیوندی مقابل صحن غدیر و ره‎‌باغ مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی
این پروژه در زیربنایی حدود ۹ هزار مترمربع شامل اجرای سنگفرش، ساماندهی آب‌های سطحی، ایجاد فضای سبز و تسهیل در تردد زائران در حال انجام است و امسال به پایان می‌رسد.

اجرای طرح سنگفرش محدوده بست شیخ طوسی (شیرازی) به بست شیخ طبرسی 
در این پروژه کارهای ساختمانی و عملیات عمرانی در مساحتی به متراژ حدود ۷هزار مترمربع و همچنین اصلاح وضعیت روشنایی در این محدوده در حال انجام است و تا پایان سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد.

برخی از طرح‌ها و پروژه‌های مرتبط با تکمیل آرایه‌های هنری و زیباسازی فضای عمومی بعضی از رواق‌های حرم مطهر
این طرح در سال جاری در دستور کار قرار گرفته و برخی از موارد این طرح عبارت است از: اجرای مقرنس‌کاری ایوان باب الکاظم(ع)، نصب کتیبه‌های خطی در رواق دارالولایه و رواق دارالاخلاص، تکمیل آرایه‌های رواق حضرت فاطمه زهرا(س)، مرمت گنبد مسجد جامع گوهرشاد و... . 

بخش‌هایی از صحن جمهوری اسلامی با هدف «زیارت در بام» سرپوشیده می‌شود
در این طرح که با هدف پوشش مقدار و قسمتی از صحن جمهوری اسلامی و تبدیل آن به رواق انجام می‌شود، امکان اجرای طرح «زیارت در بام» نیز مورد توجه است و اجرای این طرح در زیربنای حدود ۵هزار مترمربع و در قسمت نیمه جنوبی صحن جمهوری اسلامی در دستور کار قرار گرفته است. هم اکنون این طرح در مرحله مطالعاتی و بررسی‌های کارشناسی قرار دارد و عملیات اجرایی آن از تابستان شروع می‌شود.

پروژه‌های در دست مطالعه و بررسی سازمان 
پروژه‌هایی هم هستند که در مراحل مطالعاتی و بررسی کارشناسی قرار دارند و تاریخ آغاز و اجرای عملیات عمرانی، ساختمانی، معماری و... بستگی به ��ایان یافتن مطالعات جامع و بررسی‌های کارشناسی هر پروژه دارد مثل طرح مقاوم‌سازی ابنیه حرم مطهر یا طرح ساماندهی محوطه مفصل شرقی حدفاصل بست نواب صفوی تا بست شیخ طبرسی و طرح جامع مفصل حریم حرم مطهر و ره‌باغ‌ها. بنابراین تاریخ اجرا و پایان هر پروژه با پروژه دیگر متفاوت است. برخی از این پروژه‌ها عبارت‌اند از:
پروژه اصلاحات مربوط به صحن پیامبر اعظم(ص): این پروژه شامل نورپردازی، ایجاد سایه‌بان در بخش‌ها و قسمت‌هایی از این صحن، اصلاح سنگفرش و... است.
پروژه بهسازی صحن آزادی: این پروژه شامل تقویت کف صحن (با توجه به قدمت حدوداً 60 ساله آن)، اصلاح ایزولاسیون و هماهنگ‌سازی مبلمان آن با معماری سنتی صحن.
طرح اجرای نمای سنگفرش بست شیخ بهایی: یکی از طرح‌های مطالعاتی مرتبط با پیرامون و اطراف صحن پیامبر اعظم(ص)، اجرای طرح نمای سنگفرش بست شیخ بهایی است که در دست مطالعه و بررسی قرار دارد.