وقتی از الگوی سوم حرف می‌زنیم به طرح اسلام برای زندگی انسان (شامل زن و مرد) اشاره داریم که با ظهور انقلاب اسلامی و در ادبیات رهبران آن منقّح و صورت‌بندی شده است. انسان‌ها در طول تاریخ تا همین امروز سه سبک یا شیوه حیات را تجربه کرده‌اند و خارج از این دسته‌بندی سه‌گانه، الگوی زیستن دیگری وجود ندارد. دسته نخست شامل تمام افرادی ا‌ست که خارج از زمره ایمان قرار داشته و به میل و هوای خود زیست کرده‌اند. دسته دوم مؤمنانی هستند که ایمان آن‌ها تنها محدود به دایره زندگی شخصی و خصوصی خود بوده و به تعبیر من، منفعلانه ایمان ورزیده‌اند. دسته سوم اما مؤمنانِ مجاهد هستند که علاوه بر زیست شخصی، برای گسترش ایمان به جهان اجتماعیِ پیرامون خود تلاش کرده و هزینه می‌دهند.
الگوی سوم که انقلاب اسلامی داعیه‌دار آن است همین ایمان فعال و مجاهدانه است که ریشه در آیات متکثر قرآن و و روایات بسیار دارد؛ «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ» و ما عمیقاً معتقدیم عاقبت بخیری یعنی بودن و ماندن در همین شیوه زیستنِ مجاهدانه. «فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا».
در طرح انقلاب اسلامی از انسان، هیچ تفاوتی به اعتبار جنسیت وجود ندارد و تنها عنصر «جهاد» است که مرز میان الگوی سوم با سایر الگوهای زندگی را مشخص می‌کند. در نگاه انقلاب اسلامی، هم مرد و هم زن مخاطب این آیه هستند که می‌فرماید: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى...» اگرچه کیفیت قیام و جهاد و چگونگی تحقق آن نه تنها با لحاظ جنسیت، بلکه با لحاظ ویژگی‌ها و ظرفیت‌های فردی افراد نیز متفاوت خواهد بود. بنابراین الگوی سوم مرد با الگوی سوم زن در مقام تحقق دارای تفاوت‌های روشنی خواهند بود.
حال باید پرسید این جهاد چگونه محقق می‌شود؟ آیا شاخصه‌هایی دارد که مرزهای آن را با دو الگوی دیگر متمایز کند؟ به عبارت واضح‌تر برچه اساسی می‌توان الگوی سوم یا سبک زندگی مجاهدانه را از ایمان منفعلانه یا هوای نفس تشخیص داد؟ پاسخ این پرسش در توضیح یک مفهوم نهفته است: «تکلیفِ اجتماعی». هوای نفس که تکلیف نمی‌شناسد. ایمانِ منفعل نیز تکلیف را در مقیاس فردی تعریف می‌کند. پس هویت الگوی سوم به همین تکلیف اجتماعی در ذیل ولایت الهی قابل تعریف است.