اسناد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع پژوهش‌های تاریخی و عاملی برای رفع یا تکمیل ابهامات آن است. ازاین‌رو، نگهداری و ساماندهی اسناد به شیوه‌های مستند علمی و تسهیل خدمات برای سندپژوهان مورد توجه متخصصان فن قرار گرفت و نخستین آرشیوها و بایگانی‌های مدرن به‌وجود آمد. در ایران جدا از سابقه‌ نگهداری اسناد در دفترخانه‌ دیوان‌ها و دربار پادشاهان و بایگانی وزارتخانه‌ها، نخستین بار دولت در سال 1348، قانونی برای تشکیل آرشیو ملی و مرکز اسناد به تصویب رساند تا همه اسناد و مدارک اداری، اقتصادی و فرهنگی در یک‌جا تمرکز یابد و از پراکنده شدنشان جلوگیری شود. (دیانی، 1377، ص 36). به‌این‌ترتیب، سازمان اسناد ملی ایران در سال 1349 به وجود آمد (دیانی،1377، ص 39) تا هدف‌های بالا را محقق سازد؛ اما در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برخی مراکز غیردولتی و گاه دولتی، خود به تشکیل مراکز اسنادی و آرشیوی اقدام و آثاری را درزمینه‌ منابع خود منتشر کردند. ازجمله‌ این مراکز، مدیریت امور اسناد و مطبوعات کتابخانه‌ مرکزی آستان قدس رضوی است.
 شکل‌گیری هسته‌ اولیه‌ مرکز اسناد آستان قدس رضوی از دوره‌ صفوی و در کتابخانه بود. این کتابخانه، در جوار حرم حضرت رضا(ع) در سده‌های نخستین قرن دهم قمری شکل گرفت و تمامی آثار مکتوب وقفی و اهدایی در آن نگهداری و ضبط شد. هرچند پیش از آن، از قرن چهارم قمری قرآن‌ها و جزوه‌های قرآنی که وقف روضه منوره شده بود، در قرآن‌خانه نگهداری می‌شد. (ولایی،1379، ص 622)
 ازجمله آثار خطی که در زمان ایجاد کتابخانه در دوره‌ صفوی به آن سپرده شد، اسناد وقف‌نامه‌های مربوط به حرم و تشکیلات بارگاه امام رضا(ع) بود و این هسته‌ اولیه‌ تشکیل مرکز اسناد آستان قدس بود. حفظ و نگهداری این وقف‌نامه‌ها که عمده‌ترین اسناد درآمد، هزینه و مصارف آستان قدس محسوب می‌شد، بسیار اهمیت داشت؛ چراکه مبنای چگونگی اداره‌ بسیاری از تشکیلات داخلی آستان قدس، پرداخت حقوق و مواجب کارکنان و سایر هزینه‌ها به‌صورت مکتوب و طبق نظر و شرایط واقفان در آن ذکر شده بود. این اسناد درواقع آیین‌نامه‌های داخلی تشکیلات اداری آستان قدس محسوب می‌شدند و متولیان باید براساس آن به اداره‌ حرم می‌پرداختند.
در همان زمان، برای حفظ و بازیابی وقف‌نامه‌ها، فهرستی از آن‌ها تهیه و به همراه اصل وقف‌نامه، تحویل کتابدار کتابخانه می‌شد. (سازمان، مدیریت اسناد و مطبوعات، سند 33165)
 در دوره‌ قاجار، تنوع اسناد سپرده شده به کتابخانه افزایش یافت و غیر از وقف‌نامه‌ها، احکام و فرمان‌های شاهان، مصالحه‌ خط، اجاره‌نامه و... که مرتبط با محتوای وقف‌نامه‌ها بود به این مجموعه برای نگهداری واگذار و مانند دوره‌های قبل فهرست‌هایی از آن تهیه شد که در فهرست‌های دوره‌ قاجار موجود است. تا دوره‌ پهلوی اسناد موجود در کتابخانه، به همین وقف‌نامه‌ها و اسناد مرتبط با آن منحصر بود که تحویل رئیس کتابخانه شده بود. (سازمان، مدیریت اسناد و مطبوعات، سند 26730)
 در گزارش‌های سال 1343، در خصوص انتقال قرآن‌ها و جزوه‌های قرآنی آستان قدس از قرآن‌خانه‌ قدیم آستان قدس مشخص شد مقدار زیادی از «اسناد خطی محاسباتی آستان قدس» همراه آن‌هاست که از گذشته در قرآن‌خانه‌ سابق در ایوان طلای صحن عتیق بایگانی و نگهداری می‌شد. این نخستین خبر درباره‌ اسناد غیر از وقف‌نامه‌ها در کتابخانه است، اما در این سال‌ها هیچ کاری روی این اسناد انجام نشد و فقط در کیسه‌های سربسته در اتاقی در پشت‌بام حرم نگهداری می‌شد. (سازمان، مدیریت اسناد و مطبوعات، سند 26960 و 52536)
بنابراین تا تشکیل مدیریت امور اسناد و مطبوعات، اسنادی در مجموعه‌ کتابخانه‌ آستان قدس نگهداری می‌شد که همه‌ آن‌ها مرتبط با موقوفات آستان قدس بوده و جنبه‌ کاربردی برای رسیدگی به املاک و اموال وقفی حرم مطهر داشته است. طبقه‌بندی و ثبت آن‌ها به همین منظور صورت می‌گرفت و هنوز اندیشه‌ای مبنی بر ساماندهی اسناد و ارائه آن به محققان شکل نگرفته بود.
برگرفته از مقاله تاریخچه‌ مدیریت امور اسناد و مطبوعات کتابخانه‌ آستان قدس رضوی