یاد نیاسر و پیاده‌روی لابه‌لای بوته‌های خاردار باغ های گل محمدی می‌افتم. به وقت ماه نیسان، به روزهایی که گل‌های صورتی در دیگ‌های تقطیر می‌جوشد و حوضچه‌های آب سرد که عرق حاصل را میعان کرده و در شیشه‌های مخصوص پذیرا می‌شوند برای رفتن به سراسر ایران و جهان و آن هم بیشتر برای خوشبوکردن اماکن زیارتی. سنتی هزاران ساله به اندازه تمدن کهن ایران.
حالا همین گُلی که آب و آتش را به جان خریده، آبی می‌شود برای تعطیر فضای روضه منوره. همان سنت دیرینه، اکنون شیوه‌های مدرن، برای معطر کردن مکان‌های عمومی مورد توجه قرار می‌گیرد و روزانه حرم مطهر رضوی معطر می‌شود با گلابی که در دیگ‌های بزرگ تقطیر شهرهایی همچون نیاسر، مشهد اردهال و قمصر و دیگر شهرهای ایران تهیه شده و اداره تدارکات سالانه برای خوشبو کردن حرم مطهر خریداری می‌کند و یا از طریق نذورات به حرم مطهر رضوی می‌رسد.

عطر خوش حرم ارمغان موقوفات
شاید در تابستان‌های قدیم، وقتی حرم مطهر رضوی به اندازه الان گسترده و دارای تهویه هوای مطبوع نبود، ازدحام و بوی تن زائران، خادمان و واقفان و مسئولان این آستان مقدس را به فکر راهی برای خوشبو کردن فضای حرم وا داشت. هر چند که عود و عنبر و صندل هم برای خوشبو کردن حرم مطهر از قدیم‌الایام استفاده می‌شد، اما هیچ‌کدام نتوانستند جای گلاب ایرانی را بگیرند و گلاب به عنوان یک ماده معطر کننده و همچنین آرامش بخش، سرآمد دیگر خوشبو‌کننده‌ها باقی ماند.
برابر اسناد موجود، در آیین تعطیر حرم مطهر خادمان بسته به فصل سال و خنکی و گرمی هوا، فضای حرم مطهر رضوی را هر روز چند نوبت با گلاب و دیگر ماده‌های گیاهی خوشبوکننده مانند مشک، عنبر، عود، اسپند و کندر معطر می‌کرده‌اند. این مراسم تعطیر از قدیم‌‌الایام در آستان ملکوتی امام هشتم(ع) انجام می‌شده است و اسناد تاریخی موجود در آرشیو اسناد آستان قدس رضوی، آن را تأیید می‌کند. 
طبق آنچه در اسناد مکتوب آستان قدس رضوی داریم و در مکاتبه‌ای که در سال 1340 خورشیدی، رئیس اداره تشریفات آستان قدس صادر کرده، آمده است: «اداره کارپردازی و اموال آستان قدس برای خوشبوکردن حرم مقدار 500 کیلو گلاب مورد  نیاز است که حسب الامر مقام نیابت تولیت عظمی بایستی مرتباً به طور دائم حرم مطهر و رواق های مبارکه را با گلاب خوشبو نمایند. خواهشمند است دستور فرمایند گلاب مورد احتیاج را به آقای عبدالحسین آقایی زاده تحویل نمایند».
در سند دیگری نیز که حدود 13 سال بعد از این و در سال 1353 صادر شده، آمده است برای عطرآگین کردن حرم، چه میزان گلاب نیاز است: «مدیریت محترم امور تدارکات آستان قدس بدینوسیله وصول 17حلب محتوی 206کیلو گلاب را که از املاک سرخس جهت خوشبویی داخله حرم مطهر تحویل شده بود اعلام می دارم».
سال‌های بعد با گسترش فضای حرم و افزایش زائران، میزان خرید سالانه هم افزایش یافت به نحوی که اکنون به طور میانگین سالانه بیش از 4 تن گلاب  برای خوشبو کردن فضای رواق‌ها استفاده می‌شود. خرید عطردان، عطرپاش، گلابدان، گلاب‌پاش، بخوردان، بخورسوز، عنبردان، عنبرسوز، عوددان و عودسوز هم از جمله وسایل دیگری است که برای معطرسازی در وقف‌نامه‌ها آمده است.

سالانه 17 هزار لیتر گلاب فضای حرم مطهر را خوشبو می‌کند
غلامرضا نخعی مسئول بخشی است که تمامی امور گلاب‌ افشانی، عودسوزی و معطرسازی در صحن‌های حرم مطهر رضوی توسط خادمان آنجا انجام می‌شود. او که مدیر امور انتظامات و تشریفات آستان قدس رضوی است، می‌گوید سالانه حدود 
17 هزار لیتر گلاب برای معطرسازی رواق‌های حرم مطهر رضوی تهیه می‌شود که حجم زیادی از این مقدار نذورات خیران و ناذران شهر گل و گلاب کاشان است. نخعی اظهار می‌کند: برنامه عودسوزی در حوزه اماکن متبرکه در ایام عادی دو ساعت پیش از نمازهای روزانه شروع می‌شود و تا یک ساعت پس از آن ادامه می‌یابد. همچنین به منظور افزایش بازدهی عطرافشانی در رواق‌ها، تعطیر این اماکن با استفاده از معتبرترین عصاره‌های عطر، از طریق سیستم هواساز صورت می‌پذیرد  ولی در صحن‌های مقدس تعطیر به صورت کاملاً سنتی و  توسط خادمان مربوط انجام می‌شود.
او همچنین به میزان مصرف گلاب‌ در حرم مطهر هم اشاره کرده و بیان می‌کند: میزان مصرف گلاب هر یک از این دستگاه‌ها که با برق کار می‌کند، حدود هشت لیتر در شبانه‌روز است. همچنین در ایام خاص و مناسبت‌های مذهبی مانند اعیاد بزرگ اسلامی یا دهه آخر صفر و... به منظور عطرافشانی صحن‌ها، راهروها، ورودی‌ها و بست‌ها، با پمپ پشتی عطرافشانی فضاهای باز انجام می‌پذیرد.
مدیر امور انتظامات و تشریفات آستان قدس رضوی یادآور می‌شود: در طول هفته حدود ۱۰۰ نیروی خادم به عنوان خادم معطرسازی و گلاب افشانی در حرم مطهر و صحن‌های مقدس فعالیت دارند. آن‌ها هر روز حرم مطهر رضوی را با گلاب‌هایی ناب معطر می‌کنند تا شمیم زیارت‌ دلنشین‌تر شود.

خبرنگار: مریم احمدی شیروان